Scrophularia nodosa of knopig helmkruid

Knopig helmkruid stelt geen hoge eisen aan de grond, maar houdt wel van wat zon. Een zonnige plek of halfschaduw met een matig vochtige en matig voedselarme grond is al genoeg. Knopig helmkruid bloeit van juni tot september met roodbruine helmvormige bloemen. Hommels zijn er dol op. Ook bij wespen zijn deze bloemen favoriet.

In de natuur is knopig helmkruid te vinden langs bosranden, houtwallen, heggen, spoorbermen etc. Ook in de tuin verwildert knopig helmkruid gemakkelijk. De tweezijdig symmetrische bloemen staan op een tot 120 cm lange vierkante, onbehaarde stengel met donkergroene bladeren. Ze lijken wel wat op lipbloemen, maar toch is het een heel andere familie: de helmkruidfamilie. De overwinterende, dikke wortelstok heeft opvallende, knolachtige uitwassen.

Bij de naamgeving van knopig helmkruid heeft de toepassing als geneeskruid een duidelijke rol gespeeld. Scrofuleus heeft met (ontsteking van) klieren te maken en nodosa betekent knopig. Men gebruikte de wortels bij aandoeningen die met knobbels en zwellingen gepaard gaan, zoals aambeien en lymfeklierzwellingen. Tegenwoordig wordt knopig helmkruid nog toegepast bij borst- en bindvliesontsteking.